Toplum Çalışmaları Enstitüsü, “Kaybolan Çocuklar Krizi: Türkiye ve Dünyada Mevcut Durum, Zorluklar ve Tahlil Önerileri” başlıklı raporunu paylatı.
Toplum Çalışmaları Enstitüsü Yöneticilerinden Doçent Doktor Asmin Kavas’ın kaleme aldığı raporda, “Narin’in kaybolması ve akabinde işlenen cinayet, Türkiye’deki kaybolan çocuklar sıkıntısının ne kadar derin ve ürkütücü boyutlara ulaştığını bir sefer daha gündeme taşıdı. Her geçen gün daha fazla çocuğun kaybolması, toplumun gözleri önünde yaşanan ve tahlil bekleyen bir trajediyi derinleştiriyor. Narin’in kayboluşu yalnızca ferdi bir trajedi olarak görülmemeli; bu olay, Türkiye’de çocukların karşı karşıya kaldığı ihmal ve istismarın yaygınlığını ve derinliğini ortaya koyuyor” tabirlerine yer verildi.
AVRUPA’DA HER YIL 250 BİN ÇOCUK KAYBOLUYOR
Dünya genelinde kaybolan çocuklara ait durumun, Türkiye’dekinden farklı olmadığına da değinilen raporda, Missing Children Europe ve AMBER Alert Europe bilgileri yer aldı. Çalışmalara nazaran, 2022 yılında dünya genelinde ülkeler bazında kaybolan çocuk sayıları şu halde kaydedildi:
“-Avustralya’da her yıl yaklaşık 20 bin çocuk,
-Kanada’da her yıl yaklaşık 45.288 çocuk,
-Almanya’da her yıl yaklaşık 100 bin çocuk,
-Hindistan’da her yıl yaklaşık 96 bin çocuk,
-Rusya’da yaklaşık 45 bin çocuk,
-İspanya’da her yıl yaklaşık 20 bin çocuk,
-Birleşik Krallık’ta her yıl yaklaşık 112 bin 853 çocuk,
-Meksika’da 120 bin çocuk,
-Brezilya’da 40 bin çocuk,
-Amerika Birleşik Devletleri’nde her yıl yaklaşık 460 bin çocuk.”
Türkiye’de kaybolan çocuklarla ilgili data üretimi ve erişim problemleri çözülmeden tesirli siyasetler geliştirmenin mümkün olmadığına vurgu yapılan raporda, memleketler arası uygulamaları inceleyip başarılı yaklaşımlardan faydalanmanın ehemmiyetine değinildi. Rapora nazaran, ABD, İngiltere ve Kanada üzere ülkeler, hükümetler, özel dal ve sivil toplum kuruluşlarının iş birliğiyle çeşitli sistemler ve siyasetler geliştirerek, kaybolan çocuk hadiselerine daha tesirli tahliller üretmeyi amaçlıyor.
“ULUSLARARASI İŞ BİRLİĞİ AĞLARINA ETKİN İŞTİRAK SAĞLANMASI GEREKMEKTEDİR”
Söz konusu geniş toplumsal iş birliklerinin kayıp çocuklarının bulunmasını hızlandırmak ve hatta önlemek ismine kıymetli adımlar içerdiğine dikkati çeken Toplum Çalışmaları Enstitüsü Yöneticisi Doç. Dr Asmin Kavas, “Çalışmanın en çarpıcı bulgusu, Türkiye’nin kaybolan çocuklar konusundaki milletlerarası ağlara üye olmaması ve münasebetiyle, çocukların bulunması için hayati ehemmiyet taşıyan küresel iş birliği fırsatlarından yararlanamamasıdır. Türkiye özelinde tesirli tahliller üretebilmek için, ulusal seviyede kapsamlı stratejiler geliştirilmesi ve uluslararası iş birliği ağlarına faal iştirak sağlanması gerekmektedir” sözlerini kullandı.
KAYIP ÇOCUKLAR İÇİN TAHLİL PLANI
Toplum Çalışmaları Enstitüsü, raporda Türkiye’nin kaybolan çocuklar meselesine tesirli tahliller üretebilmesi için ulusal seviyede geliştirmesi gereken stratejileri ise şöyle sıraladı:
-Ulusal Acil İkaz Sisteminin Kurulması: Türkiye’de kaybolan çocuk olaylarına süratli ve tesirli müdahale için, AMBER Alert gibisi başarılı milletlerarası modelleri örnek alan ulusal bir acil ihtar sistemi kurulmalıdır. Bu sistem, medya kuruluşları, telekomünikasyon şirketleri ve sivil toplum örgütleriyle sıkı işbirliği içinde çalışarak, toplumun tüm bölümlerini kapsayan ve anında harekete geçiren bir sistem olarak tasarlanmalıdır.
– Data Toplama ve Tahlil Kapasitesinin Artırılması: Kaybolan çocuk olaylarına ait bilgilerin toplanması, tahlili ve paylaşımı için kapsamlı ve entegre bir ulusal data sistemi oluşturulmalıdır. Bu sistem, hadiselerin ayrıntılı profillerini çıkararak, kaybolma nedenlerini derinlemesine tahlil etmeli ve bu tahliller ışığında önleyici stratejiler ile tesirli müdahale metotları geliştirmeye imkan sağlamalıdır.
-Toplumsal Farkındalık Kampanyaları: Kaybolan çocuklar konusunda toplumsal farkındalığı artırmak için, geniş kapsamlı ve sürdürülebilir bilinçlendirme kampanyaları düzenlenmelidir. Bu kampanyalar, aileleri ve toplumun tüm kesitlerini amaç alarak, çocukların kaybolma risklerini, alınabilecek tedbirleri ve kaybolan durumunda izlenecek adımları tesirli bir halde anlatmalı; ayrıyeten medya, eğitim kurumları ve sivil toplum örgütleriyle işbirliği içinde yürütülerek, hususun daima gündemde kalmasını sağlamalıdır.
-Uluslararası İşbirliği ve Entegrasyon: Türkiye, kaybolan çocuklar konusundaki milletlerarası ağlara etkin iştirak sağlayarak global işbirliği fırsatlarından azami ölçüde yararlanmalıdır. Bu iştirak, hudut ötesi hadise idaresini güzelleştirecek, bilgi paylaşımını hızlandıracak ve milletlerarası en güzel uygulamaların ülkemize adapte edilmesini kolaylaştırarak, kaybolan çocukların bulunma oranını artıracaktır.
-Teknoloji ve Toplumsal Medyanın Faal Kullanımı: Kaybolan çocukların bulunmasında ileri teknoloji ve toplumsal medya platformları stratejik bir biçimde kullanılmalıdır. Yapay zeka dayanaklı manzara tanıma sistemleri, pozisyon bazlı ihtar sistemleri ve viral toplumsal medya kampanyaları üzere yenilikçi dijital tahliller, bilginin süratle yayılmasını sağlayarak; toplumsal iştiraki maksimize edebilir ve arama süreçlerinin aktifliğini kıymetli ölçüde artırabilir.
-Hukuki Düzenlemeler ve Cezai Yaptırımlar: Kaybolan çocuk olaylarına yönelik mevcut yasal çerçeve, şimdiki muhtaçlıklar ve memleketler arası standartlar doğrultusunda kapsamlı bir halde gözden geçirilmeli ve güçlendirilmelidir. Çocuk kaçırma, insan kaçakçılığı ve istismar üzere kabahatlerle çabada daha tesirli ve caydırıcı yasal düzenlemeler yapılmalı, bu hataların faillerine yönelik cezalar artırılmalıdır. Bu yasal iyileştirmeler, cürümleri tedbire, mağdurları muhafaza ve failleri adalet önüne çıkarma hususlarında daha güçlü bir sistem oluşturarak, çocukların güvenliğini artırmayı ve potansiyel suçluları caydırmayı hedeflemelidir.
-Kurumlar Ortası Uyum ve Kapasite Geliştirme: Çocuk muhafaza ve kaybolan çocuk olaylarıyla ilgilenen kurumlar ortasında uyum ve işbirliği güçlendirilmelidir. Emniyet üniteleri, toplumsal hizmetler, sıhhat kuruluşları, eğitim kurumları ve ilgili sivil toplum örgütleri ortasında aktif bir bağlantı ve işbirliği ağı kurulmalıdır. Bu kurumlar ortası uyum, hadiselerin daha süratli ve tesirli bir biçimde ele alınmasını sağlayacak, risk altındaki çocukların erken tespitini kolaylaştıracak ve kaybolan olaylarının önlenmesine katkıda bulunacaktır. Ayrıyeten, bu kurumların çalışanına yönelik nizamlı eğitimler ve kapasite geliştirme programları düzenlenerek, kaybolan çocuk olaylarına müdahale konusunda uzmanlıkları artırılmalıdır.
-Önleyici Önlemler ve Risk Kıymetlendirme Sistemleri: Kaybolan çocuk hadiselerini önlemek için proaktif bir yaklaşım benimsenmelidir. Risk altındaki çocukları erken tespit etmek ve gözetici tedbirler almak hedefiyle kapsamlı risk kıymetlendirme sistemleri geliştirilmelidir. Bu sistemler, çocukların aile durumu, sosyo-ekonomik şartları, eğitim durumu, sıhhat geçmişi üzere faktörleri tahlil ederek potansiyel riskleri belirleyebilmelidir. Ayrıyeten, okullarda ve toplum merkezlerinde çocuklara yönelik güvenlik eğitimleri düzenlenmeli, çocukların kendilerini muhafaza hünerleri geliştirilmelidir. Ebeveynlere ve bakıcılara yönelik bilinçlendirme programları uygulanmalı, çocuk güvenliği konusunda pratik bilgiler ve stratejiler sunulmalıdır. Bu önleyici yaklaşım, kaybolan çocuk olaylarının sayısını azaltmaya yardımcı olacak ve çocukların genel güvenliğini artıracaktır. Türkiye’nin kaybolan çocuklar sıkıntısına tesirli tahliller üretebilmesi için memleketler arası seviyede geliştirilmesi gereken stratejiler şunları içermelidir:
-Uluslararası Standartların Belirlenmesi: Kaybolan çocuk olaylarının tanımlanması, raporlanması ve yönetilmesi için milletlerarası standartlar oluşturulmalıdır. Bu standartlar, Türkiye ile öbür ülkeler ortasında tutarlılığı sağlayarak, bilgi toplama ve paylaşım süreçlerini kolaylaştıracaktır. Ayrıyeten, bu standartlar, kaybolan çocuk olaylarının raporlanmasında kullanılan terminolojiyi, data toplama yollarını ve data paylaşım protokollerini standardize edecektir. Bu sayede, ülkeler ortasında data paylaşımı ve uyum daha tesirli bir formda gerçekleştirilebilecek ve kaybolan çocukların bulunma mümkünlüğü artacaktır. Milletlerarası standartlar, kaybolan çocuk olaylarının daha süratli ve tesirli bir halde ele alınmasına yardımcı olacaktır.
-Küresel Data Paylaşım Ağı: Türkiye, memleketler arası data paylaşım ağlarına katılmalıdır. Bu ağlar, kaybolan çocuklarla ilgili bilgilerin süratli ve inançlı bir formda paylaşımını sağlayarak, hudut ötesi işbirliğini güçlendirecek ve kaybolan çocukların bulunma sürecini kıymetli ölçüde hızlandıracaktır. Ayrıyeten, bu ağlar, kaybolan çocuk olaylarının daha tesirli bir formda izlenmesini ve tahlil edilmesini de sağlayacaktır. Bu sayede, kaybolan çocuk olaylarının nedenleri ve trendleri daha yeterli anlaşılacak ve önleyici önlemler alınabilecektir. Memleketler arası data paylaşım ağlarına iştirak, Türkiye’nin kaybolan çocuk hadiselerine karşı çaba etmede daha tesirli olmasını sağlayacaktır.
-Eğitim ve Kapasite Geliştirme: Türkiye, memleketler arası kuruluşlar, hükümetler ve sivil toplum örgütlerinin, kaybolan çocuk hadiselerine müdahale edebilecek yetkinlikte işçi yetiştirmek için eğitim programlarına katılmalıdır. Bu eğitim programları, kaybolan çocuk hadiselerinin tanımlanması, raporlanması ve yönetilmesi için gerekli marifetlerin geliştirilmesine yardımcı olacaktır. Ayrıyeten, bu programlar, kaybolan çocuk olaylarında tesirli müdahale için gerekli olan uyum ve işbirliğini de güçlendirecektir. Milletlerarası çapta tüm bu adımlar, dünya genelinde kaybolan çocuk hadiselerinin önlenmesi ve çözülmesi için ortak bir siyaset izlenmesini mümkün kılacaktır. Bu siyaset, tüm ülkelerin kaybolan çocuk olaylarına karşı ortak bir yaklaşıma sahip olmasını sağlayacak ve kaybolan çocukların bulunma bahtını artıracaktır. Türkiye de dahil olmak üzere, tüm ülkelerin bu milletlerarası standartları benimsemesi ve uygulaması, kaybolan çocuk hadiselerinin önlenmesi ve çözülmesi için kıymetli bir adım olacaktır. Bu sayede, kaybolan çocuk hadiselerinde milletlerarası işbirliği ve uyum daha tesirli bir formda gerçekleştirilebilecek ve kaybolan çocukların bulunma mümkünlüğü artacaktır. Ulusal seviyede ise Türkiye, kaybolan çocuklarla uğraşta daha entegre ve data odaklı yaklaşımlar benimsemelidir. Bilhassa kaybolan çocukların geri dönme oranlarını artırmak ve kabahat örgütlerinin tuzağına düşmelerini engellemek için sınır ötesi iş birliği kaidedir.